STORIES

Menselijk kapitaal als koers voor cultuurbeleid.

Er vallen mij in de beleidsbrief van Bussemaker een aantal zaken op. Ten eerste legt ze de nadruk op de verbinding met de samenleving. Ze schrijft: ”Het bestaansrecht van kunstenaars en culturele instellingen ligt niet zozeer in de sector zelf maar in de verbinding met de samenleving. Ik kies daarom voor een beleid dat prioriteit geeft aan de maatschappelijke waarde van cultuur en aan het belang van creativiteit.” Ik vond dit een best opmerkelijke uitspraak. De instrumentele functie van cultuur is niet alleen van belang voor het geheel van gebruikers van de culturele sector, maar het is ook een bijna noodzakelijk gegeven om de legitimering van het beleid vorm te geven. Waar vanuit traditionele zienswijze creativiteit vaak synoniem was voor kunst, is creativiteit in beleid nu vaak synoniem voor effectiviteit en succes. Creativiteit krijgt vorm als economisch noodzaak en vrijheid. Creativiteit zou zich ook alleen kunnen manifesteren wanneer het gewaardeerd en herkend is in een specifieke culturele context en refereert aan de activiteiten en resultaten, die publieke waarde hebben in die context. Dit betekent, dat doordat het een cultureel concept zou zijn, het ook elk doel kan dienen. En welk doel wordt gekozen, is afhankelijk van het perspectief, ook nu weer. De culturele sector kan de de handschoen ook zelf oppakken en zelf termen als creativiteit, cultuur, creatieve innovatie ander en nieuw leven inblazen.

Culturele en creatieve industrie

Ten tweede trekt Bussemaker de cultuur in haar beleidsbrief los van de creatieve industrie. Ze wil inzetten op een verbinding tussen beiden en zoekt dat met name in kennisdeling en kennis- en talentontwikkeling. Ze ziet het menselijk kapitaal als sleutel om in 2020 de meest creatieve economie van Europa te zijn. Dit komt overeen met het Engelse beleid, waarin creativiteit tevens als vorm van menselijk kapitaal wordt gezien. Op zich vind ik dit geen verkeerde ontwikkeling, gezien het huidige topsectorenbeleid. De creatieve industrie is duidelijk vanuit het topsectorbeleid niet de kunsten en dan kan je het ook meer beter scheiden in je benamingen. Ik ben benieuwd hoe ze precies invulling gaat geven aan de verbinding tussen de culturele en creatieve sector. Het inzetten op langdurige toptalentprogramma’s net als in de sport voor de culturele sector, vind ik ook een goed idee. Op deze wijze gaan kabinetswisselingen niet ten koste van de ontwikkeling en investeringen in de ontwikkeling van de sector.

Kwaliteit

Ten derde valt op het begrip kwaliteit. Kwaliteitsverhoging van cultuur met name aan de organisatorische en procesmatige kant, door doorvoering van digitalisering; door ontwikkeling van goed leiderschap; beoordeling inhoudelijke prestaties van instellingen; en professionalisering van het onderwijs. Opvallend hierin vind ik de keuze voor de procesmatige en organisatorische kant. Ze heeft het niet over ons culturele aanbod, internationale positionering of maakt de koppeling met een toptalentprogramma, wanneer ze spreekt over kwaliteit. Kwaliteit is nu met name efficiënter en effectiever werken. Ik hoop dat ze hierin ook een ondernemende houding meeneemt wanneer ze spreekt over goed leiderschap en professionalisering van het onderwijs.

Actieagenda

Om haar beleidsprioriteiten vorm te geven, heeft Bussemaker een actieagenda opgesteld. De actielijnen, die ze uiteenzet zijn:
1) Cultuureducatie, gericht op het aanboren van het creatief vermogen van kinderen, het ontwikkelen van een creatieve en onderzoekende houding;
2) Ontwikkeling van professioneel talent in de cultuursector en goed leiderschap;
3) Creatieve Industrie om creativiteit en innovatie te verbinden aan nieuwe technologie;
4) Digitalisering;
5) Maatschappelijk dialoog over de maatschappelijke waarde van cultuur en legitimering van het cultuurbeleid.

Cultuur beweegt?

Ja en nee, wat mij betreft. Ik zie enerzijds beweging in de ontwikkeling en het bewustzijn van individuele kunstenaar over zijn positie, kansen en attitude ten opzicht van de markt. Maar dit heeft meer te maken met de sector zelf en is misschien nog meer in werking gezet door het beleid van Zijlstra.
Het valt mij wel op dat cultureel ondernemerschap nog steeds synoniem is voor geld en plan, zowel bij culturele organisaties als fondsen en subsidieregelingen. Er is in mijn ogen nog steeds sprake van een traditionele benadering en dit kan soms juist belemmerend werken. Ook voor cultureel ondernemerschap geldt een balans tussen de zachte en harde kant, tussen de uitvoerders, de ondernemers en het plan en de cijfers, tussen de maatschappelijke en intrinsieke waarde en de economische waarde. Ik mis reflectie op deze balans en aandacht hiervoor in het beleid van de culturele sector. Voor mijn gevoel bewegen de actiepunten van Bussemaker erg in het framework, de kaders van de culturele sector en ontbreekt het in haar brief aan een duidelijke visie. Ik zie bepaalde elementen als digitalisering en cultuureducatie als basisgegeven. Cultuureducatie is al langer aangegeven als mogelijkheid om bij kinderen creativiteit en oplossingsgerichtheid te ontwikkelen en hiervan ben ik voorstander. Tevens laat het kinderen kennis maken met kunst en cultuur, de waarde ervan en draagt het bij aan het warmlopen van het publiek van de toekomst. Digitalisering en Europese regelgeving op het gebied van copyright is noodzakelijk voor de ontwikkelingen in de toekomst. Ik hoop op een meer met Europa afgestemde internationale visie op kunst en cultuur als sector en niet alleen als verbindend element voor Europa. Actiepunt 3 is voortzetting van huidig ingezet beleid van vorige kabinetten. Prima, zolang er maar transparant en eenduidig over wordt gecommuniceerd. Al vind ik het wel een gemis dat creatieve innovatie nog steeds niet wordt opgepakt en kunsten ontbreken in het topsectorbeleid. Technologie blijft leidend en design en media moeten er een mooi jasje omdoen om het te kunnen verkopen aan de klant. Naar mijn mening laat je dan potentie liggen voor de sector zelf.

Groeten,

Mariël

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Dit is een verplicht veld
Dit is een verplicht veld
Geef een geldig e-mailadres op.

keyboard_arrow_up