Draagvlak voor de cultuursector, dat was de rode draad van het congres ‘Cultuur in beeld’ afgelopen maandag van het Ministerie van OC&W. Het werd mij weer duidelijk; geld zorgt voor debat. Of het nu gaat om de subsidies, crowdfunding initiatieven of commercie, er zijn altijd voor- en tegenstanders met een mening. Reden voor het Ministerie om de cijfers nu eens in beeld te hebben. Tijdens de workshop, die ik volgde van Monique Vogelzang, directeur Kunsten van het Ministerie van OC&W, kwam al snel naar voren dat dit niet zo makkelijk is. Cijfers waren niet digitaal en al helemaal niet beschikbaar. Dat wil zeggen, ze zijn er wel, maar culturele organisaties zijn terughoudend in het verstrekken ervan. Er moest eerst maar eens een definitiediscussie op gang worden gebracht. Een opvallend voorbeeld hiervan voor mij is de definitie van de creatieve industrie. In de rapportage betreft dit vormgeving en mode, architectuur en nieuwe media. Onder de culturele sector valt (te lezen in de bijlage) de kunsten, media & entertainment en creatieve zakelijke dienstverlening. In eerdere beleidsrapportages werd met de creatieve industrie de algehele hier gedefinieerde culturele sector bedoeld. Het geeft mij de indruk dat de creatieve industrie nu een onderdeel is van de culturele sector. De creatieve sector is onderdeel van het topsectorenbeleid van het Ministerie van ELI en valt daarnaast ook onder het cultuurbeleid (OC&W).

Cultuur in Beeld

Er is door het Ministerie een rapportage uitgebracht waarin alle beschikbare cijfers zijn opgenomen. Een belangrijke zin in de inleiding van de rapportage, en die vaak uit het beeld raakt, is: “Het grootste deel van de culturele sector wordt door ‘de markt’ gefinancierd.” Persoonlijk vind ik ‘gefinancierd’ wel een vreemde woordkeuze. Dit zou je over een ander MKB bedrijf nooit zo verwoorden. Waarom staat er niet: “Het grootste deel van de culturele sector is zelfvoorzienend of Het grootste deel van de culturele sector haalt haar inkomsten uit de markt.”Je zegt hetzelfde maar voor mijn gevoel toch net even anders. Maar dit terzijde. Waar het om draait zijn de cijfers. Het onderzoek is breed en veelomvattend en ik beoog niet de rapportage in deze blog te herhalen. Ik heb een aantal opvallendheden voor mij vanuit de workshop en het boekwerk voor je op een rij gezet.

Opvallende cijfers en trends in beeld

• Museumbezoek stijgt.
• Helft van de Nederlandse galeries heeft haar omzet zien dalen. Totaal van 100 mln in 2007 naar 80 mln in 2011.
• Bioscopen doen het goed ten tijde van crisis. Met name vanwege de combinatie activiteit en prijs. Echter zegt dit niks over de ontwikkeling van de Nederlandse filmindustrie. Het betreft veelal de grotere Amerikaanse en commerciele producties. Het marktaandeel van de Nederlandse film is in de afgelopen jaren wel gestegen.
• Kunsten met een hogere toegangsprijs hebben nu last van concurrentie met andere vrijetijdsactiviteiten.
• De prijselasticiteit van het bezoek aan vrije theaterproductenten is het hoogst. Een prijsstijging van een kaartje met 1% heeft een daling van bezoekers van 0,72% tot gevolg.
• Duurzaamheid is een belangrijk opkomend thema binnen de creatieve industrie.
• De bijdrage van de culturele sector aan het Bruto Binnenlands Product (BBP) betreft 2,4% (13 mld in 2011). Dit is een kleine daling t.o.v. de afgelopen 15 jaar, toen rond de 2,5%. De bijdrage is dus altijd relatief stabiel geweest. In de creatieve zakelijke dienstverlening is de daling het sterkst waarneembaar. En zij maken onderdeel uit van de creatieve industrie, het topsectorenbeleid.
• Indirecte economische effecten van cultuur zijn niet scherp in beeld, maar lijken met name indicatief een forse maatschappelijke waarde en welvaartswinst te vertegenwoordigen. Cultuur is de belangrijkste trekpleister voor internationaal toerisme. En inkomend toerisme was in 2009 goed voor 4 mld aan bestedingen van 9,9 mln buitenlandse toeristen.
• Voor Amerikanen en Italianen is museumbezoek de belangrijkste activiteit. Voor de meeste Europeanen is cultuur een secundair motief, na wandelen, fietsen en het strand. Intercontinentale bezoekers komen voor bezienswaardigheden en de historische plaatsen.
• Nederland staat 8ste op de wereldranglijst van exporteurs creatieve goederen. Hieronder vallen de podiumkunsten, beeldende kunst, nieuwe media, gedrukte media en design.
• Het aantal faillissementen van producenten van (video)films is meer dan verdubbeld in de periode 2009-2011 t.o.v. 2006-2008
• 3,2 % van de werkzame beroepsbevolking werkt in de culturele sector.
• Een hoog percentage is zelfstandig ondernemer. Het aantal zelfstandigen groeide tussen 2004 en 2008 met 37,2% en bleef in 2009 stabiel. In de kunsten en cultureel erfgoed: drie zelfstandig t.o.v. vier in loondienst, creatieve zakelijke dienstverlening: drie zelfstandigen t.o.v. vijf in loondienst, media & entertainment: één zelfstandige t.o.v. drie in loondienst.
• Kunstenaars combineren meer dan gemiddeld diverse werkkringen. Bij bijna 60% vormt zijn werk als zelfstandige het hoofdinkomen. Onder de totale beroepsbevolking is dit 12%.
• Kunstenaars maken lange werkweken en hebben een relatief laag inkomen.In de periode 2007-2009 verdiende de helft van de kunstenaars minder dan het bruto modale inkomen van € 30.000,-
• Werklozen onder afgestudeerden van het kunstvakonderwijs lag in 2010-2011 op 8,8% ten opzichte van 6% voor het HBO als geheel. Het kunstvakonderwijs scoort ongeveer hetzelfde als agrarische en economische opleidingen.

Digitale rapportage

Wil jij de cijfers in het geheel bekijken? Dat kan, de rapportage is digitaal beschikbaar, klik hier. De rapportage gaat ook in op het subsidiebeleid, de budgetten, bezoekersaantallen en trends. Ben je benieuwd naar de gegeven presentaties tijdens het congres, klik dan hier. Er bestaan ook cijfers over de creatieve industrie in de provincie Utrecht. Hierin is de creatieve industrie hetzelfde als de culturele sector in de rapportage van het Ministerie. Klik hier om de factsheet te bekijken. Deze cijfers zijn in opdracht van de Taskforce Innovatie Regio Utrecht en Kamer van Koophandel Midden-Nederland door TNO onderzocht.

Groeten,

P.S.: Wil je op de hoogte blijven van onze blogs en initiatieven, schrijf je dan nu in voor onze nieuwsbrief en krijg de Crenovatietool cadeau.