Econoshock, op zoek naar een duurzame maatschappij.

[vc_row][vc_column][vc_column_text]Econoom Geert Noels wil met zijn boek Econoshock 2.0, de stand van zaken opmaken, vijf jaar na het verschijnen van het eerste boek Econoshock en na de start van de financiële crisis. Hij komt tot de conclusie dat wereldleiders de afgelopen jaren met name bezig zijn met het bestrijden van symptomen van de crisis in plaats van de oorzaken te erkennen en aan te pakken. Keerpunten in de geschiedenis gaan gepaard met spanningen en worden overwonnen door vernieuwing: persoonlijke initiatieven met creatieve oplossingen vanuit onderop, terwijl brede maatschappelijke bewegingen uiteindelijk het bestaande van de kaart vegen en een nieuwe en duurzamere maatschappij creëren. Dit is het proces, op zoek naar een duurzame maatschappij, dat Noels volgt in dit boek.

Econoshock

Geert Noels definieert in zijn boek zes zogenaamde schokken:

1. De financiële schok
2. De ICT-schok
3. De demografische schok
4. De groeilanden-schok
5. De energieschok
6. De klimaatschok

Noels brengt met de schokken, de problemen van de begin van de 21ste eeuw in kaart. De problemen zijn bekend, maar het is soms goed om de lezer nog eens een keer met de neus op de feiten te drukken. Noels vindt dat de overheid een beslissende rol heeft in de groei van een land, maar beschrijft ook het gevaar van elke poging van de overheid om de financieel-economische cyclus te beïnvloeden. Er zijn teveel beïnvloedingsfactoren op dit proces om de uitkomst te kunnen voorspellen.

Economische ontwikkeling

Mensen hebben een (latente) behoefte om het beter te willen hebben dan een ander. Deze behoefte zorgt ervoor dat we willen groeien, innoveren en streven naar meer welvaart en welzijn. Hoe welvarender een land, hoe productiever de bedrijven moeten worden om concurrerend te blijven om de lonen en welvaart te laten groeien. Het rapport van de Global Competitiveness Index 2012-2013 (Schwab, 2012) beschrijft drie fasen, die een land doorloopt naarmate de welvaart groeit. De eerste fase betreft een “factor gedreven” economie, gericht op prijsvoordeel en massaproductie. De tweede fase is een op “efficiëntie” gerichte economie. De productieprocessen moeten efficiënter worden ingericht en de kwaliteit van de producten en diensten wordt steeds belangrijker. In deze fase zijn van belang: het onderwijs; een aansluitende arbeidsmarkt; een ontwikkelde financiële markt; een nationale en internationale afzetmarkt; en het inbedden van de voordelen van bestaande technologieën.
In de laatste fase, een op “innovatie” gedreven economie, kan de welvaart alleen worden behouden en zich ontwikkelen door de ontwikkeling van nieuwe of unieke producten middels geraffineerde productieprocessen en innovatie.

Groeistrategie

Amerikaanse econoom en nobelprijswinnaar Robert Solow zei: “Je ziet de computer overal, behalve in de statistieken van de productiviteit.”

Noels gaat in zijn boek, naar aanleiding van de opkomst van de groeilanden, in op de (economische) groei van een land. Hij beschrijft de hierboven beschreven fasering naar economische groei nog meer als gekozen strategie. Landen kunnen zich namelijk nieuwe vaardigheden eigen maken. Minder ontwikkelde landen kijken heel goed naar de meer ontwikkelde landen en ze hebben een open houding ten opzichte van de buitenwereld. Imitatie fungeert als motor voor het ontwikkelingsproces. Landen worden vervolgens creatiever en competitiever en dit leidt wederom tot meer ontwikkeling. Het streven naar groei heeft ook andere gevolgen, geeft Noels aan. China moet vijftien jaar ieder jaar een stad bouwen, die de grootte heeft van Shanghai om alle mensen te huisvesten. Noels stelt terecht de vraag: “Groeien landen omdat ze verstedelijken of verstedelijken ze omdat ze groeien?” De statistieken geven in ieder geval aan, dat in 2030 China en India 40% van de wereldeconomie bezitten. En Afrika zal hierin volgen.

Belangrijke constateringen

Belangrijke (economische) constateringen voor mij in het boek:

Economie & de arbeidsmarkt

• • Meer werkenden zorgen niet altijd voor meer welvaart en welzijn.
  • Het ontstaan van twee arbeidswerelden: degenen die gewend waren aan een hiërarchisch systeem en een individuele taak, en degenen die in een plat netwerk werken aan een gezamenlijk resultaat.
  • We bevinden ons in een ongemakkelijk evenwicht tussen banen die dreigen niet langer te bestaan en banen waarvan we ons nog geen voorstelling van kunnen maken. De aansluiting tussen onderwijs en beroepsleven is moeilijk af te stemmen.

Economie & de markt

• • De consument is producent geworden.
  • De reputatie van een individu wordt steeds belangrijker en meer waard.
  • Persoonlijke gegevens zijn betaalmiddel geworden.
  • Decentralisatie van diverse stelsels, zoals in de zorg, waarbij de consument een belangrijke sturende rol speelt en bijv. gepersonaliseerde medicijnen ontstaan.
  • Het meten van ‘echte’ productiviteit is lastig.
  • Zorg en diensteneconomie zijn nu groter deel van de totale economie. In dienstensectoren zijn productiviteitswinsten moeilijker te behalen.
  • Diensten met hoge toegevoegde waarde zijn niet zomaar los te koppelen van de productie van de goederen waar die diensten waarde aan toevoegen.

Economie & de maatschappij

• Steden worden steeds belangrijker.
• Een toenemende wederzijdse afhankelijkheid van landen. Een nieuwe wereldorde, moet gebaseerd zijn op gedeelde verantwoordelijkheden, gedeelde voordelen en gedeelde waarden.
• Het ontstaan van bovenmenselijke intelligentie en de hieruit volgende vraagstukken.

Wat vond ik ervan?

Geert Noels beschrijft in zijn boek een zestal schokken, die volgens hem een sterke impact hebben op ons bestaan. Hij legt gestructureerd uit wat de problematiek betreft, de geschiedenis, waar het nu staat en wat in het vooruitzicht ligt. Hij maakt regelmatig gebruik van uitspraken van Jeremy Rifkin, econoom en schrijver van onder andere het boek ‘De Europese droom‘ en ‘The Third Industrial Revolution‘ en illustreert de zes ontwikkelingen met heldere statistieken.

Het boek Econoshock 2.0 leest makkelijk en prikkelt de geest in de gevolgen van een aantal zeer belangrijke ontwikkelingen van onze tijd. Het boek geeft ook een gevoel van perspectief en overzicht ten opzichte van het verleden en daarmee controle op de te zetten stappen voor de toekomst. De schokken roepen bij mij geen paniek of verbazing op, maar meer realiteitszin en besef waar we staan en wat onze opgave is als bedrijf, maatschappij en overheid om te werken aan een duurzame maatschappij. Hij werkt de gevolgen van de zes econoshocks uit op verschillende vlakken. Noels stelt met name vragen, en biedt niet direct (nieuwe) oplossingen. Dat is volgens mij ook niet zijn intentie geweest. Het boek is een mooi tijdsdocument voor beleidsmakers op de betreffende terreinen.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]