STORIES

Wat is creativiteit?

Creativiteit kan zich eigenlijk overal voordoen, maar wordt met name in de wetenschap en kunsten van belang gevonden. Het bestaansrecht van het bedrijfsleven ligt in het oplossen van problemen op nieuwe, toepasbare manieren. De behoefte aan de maakbaarheid van creativiteit vindt hierin zijn basis. Het heeft geleid tot vele onderzoeken naar creativiteit op verschillende niveaus en vanuit diverse onderzoeksdisciplines. En met name naar de creativiteit van wetenschappers, kunstenaars en kinderen. Het onderscheidend vermogen in het unieke en karakteriserende van creativiteit en een creatief persoon, maakt het een interessant en geliefd onderwerp. En daarnaast de potentie dat verscholen zit in creativiteit voor ontwikkeling van onszelf, de maatschappij en de economie. Meer inzicht in creativiteit en het proces, geeft handvatten voor overheidsbeleid om te sturen op creativiteitsbevordering.

Gerelateerde Keynotes en Workshops en diensten:

Wat is creativiteit en wie bepaalt dat?

In het Nederlands woordenboek staat creativiteit omschreven als ‘scheppingskracht’ of ‘het voldoen aan de vormdrift. Het kan uitgelegd worden als het vermogen en de wil om te scheppen. Een creatief proces kan dan ook worden gezien als een proces waarbij mensen zich richten op het vormen van nieuwe vormen en ideeën. Volgens Runco en Jaeger vereist creativiteit originaliteit en effectiviteit. Een origineel idee of product, dat niet passend of geschikt is voor een praktische toepassing, is geen creativiteit. Effectiviteit is een vorm van waarde van creativiteit. Guilford (1950) omschreef creatief werk als geaccepteerde of realistische ideeën, die kritisch worden beoordeeld. Teveel kritiek en beperkt denken kan leiden tot vernietiging van creativiteit en ideeën. Maar de selectie van ideeën moeten wel worden getoetst. Vraag, die hierbij wordt gesteld, is wie bepaalt of een idee goed is? Stein (1953) verklaart een creatief werk als een vernieuwend, niet in deze vorm eerder bestaand, dat wordt gezien als houdbaar en bruikbaar voor een bepaalde groep op een zeker moment. Hij voegt de factoren tijd en gebruiker toe aan zijn definitie voor creativiteit en een creatief werk.

 

Eigenschappen van een creatief persoon

Stein legde een relatie tussen de perceptie van het individu en de mate van impact van het creatieve werk. Een creatief persoon heeft een lagere drempel of grotere sensitiviteit voor problemen en hiaten in de samenleving. Eigenschappen en vaardigheden, die worden toegeschreven aan creatieve personen, zijn brede interesses; vermogen tot objectief beoordelen; autonomiteit; en openstaan voor nieuwe ervaringen. Onderzoek van Albert Rothenberg (1971) toont aan dat een creatief persoon het vermogen heeft tot het zien van overeenkomsten en een minder creatief persoon op verschillen is gericht. Csikzentmihalyi deed onderzoek naar honderd creatieve personen. Hij voegde toe aan de lijst met karakteristieken het vermogen om tegenstellingen bij elkaar te brengen, en het vermogen om het bewustzijn van een zogenaamde ‘flow’ bewust te ervaren. Onder ‘flow’ wordt verstaan, een gemoedstoestand, met name ervaren door zeer creatieve kunstenaars, van optimale intrinsieke motivatie, waarbij een persoon volledig is toegewijd tot datgene wat hij aan het doen is. Alle andere behoeften of prikkels worden tijdens de flow volledig genegeerd. Naast speelsheid en hoge energie is een tegenpool als uithoudingsvermogen hierin kenmerkend voor de creatieveling. Feist heeft onderzoek gedaan naar de relatie tussen iemand zijn karakter en creativiteit. Hij heeft groepen vergeleken van een groep kunstenaars en niet-kunstenaars en een groep wetenschappers en niet -wetenschappers. Wetenschappers en kunstenaars delen niet hetzelfde profiel. Kunstenaars zijn emotioneel onstabieler, koeler en hebben een afkeer tegen groepsnormen.

Het ‘Institute for personality Assessment and Research Berkeley’ heeft in de jaren ‘60, psychologisch onderzoek verricht naar verschillen in de mate van creativiteit onder makers in dezelfde kunstdiscipline, als architecten. Het onderzoek toont aan, dat de meest creatieve kunstenaars over een sterk ego en een hoge mate van onafhankelijkheid beschikten. Ze hebben een grote wilskracht, zelfvertrouwen, dominantie, en zijn egocentrisch. Een geplaatste kanttekening betreft de vraag of deze eigenschappen leiden tot succes in het creëren van kunst, of dat deze eigenschappen nodig zijn om succesvol te zijn als kunstenaar in een Westerse maatschappij. Onderzoek van Otto Rank (1954) toont de verschillen in de mate van creativiteit tussen personen ook aan op wilskracht en schuld als gevolg van conflicten met ouders tijdens de jeugd. Creativiteit ontstaat bij het niet automatisch accepteren van de normen van je ouders noch van de maatschappij, maar het creëren van je eigen idealen en onafhankelijkheid. Ook uit dit onderzoek blijkt een verband tussen onafhankelijkheid en creativiteit.

Volgens Amabile (1996) zijn 3 elementen noodzakelijk om creativiteit te verhogen: expertise; vaardigheden voor creatief denken; en intrinsieke motivatie. Volgens Amabile is echter een significante positieve relatie tussen creativiteit en intrinsieke motivatie nog niet consistent aangetoond . Wel tussen creativiteit en intrinsieke motivatie in relatie tot een product.

 

Creativiteit & Intelligentie

Onderzoek toont een positieve maar kleine correlatie aan tussen intelligentie en creativiteit (Gough, 1961, MacKinnon, 1961, Torrance, 1962, Guilford, 1967). Een persoon met een laag IQ is zelden zeer creatief. Creatieve personen beschikken over een zekere mate van hogere intelligentie, maar boven een IQ van rond 120 verdwijnt het verband tussen intelligentie en creativiteit.

 

Creativiteit als individuele kwaliteit

Creativiteit zou volgens Feist ook plaatsvinden in afzondering en eenzaamheid en niet tijdens sociale processen. Sociale interactie kan wel een impuls zijn. Creatieve mensen hebben ook meer behoefte om hun focus en aandacht naar binnen zichzelf te richten en zich te onderscheiden van anderen. Afscheiding draagt ook bij aan zelfvertrouwen en geloof in jezelf en datgene waar je voor staat. Hij concludeert, net als Csikzentmihalyi, dat creatieve mensen over het algemeen ook meer prestatiegericht, ambitieus en intern gemotiveerd zijn. Vele mensen hebben wel een keer een idee, maar het vereist doorzettingsvermogen en betrokkenheid om het idee ook daadwerkelijk uit te werken en uit te voeren.

Of creativiteit als hoofdzakelijk individuele kwaliteit moet worden gezien en solitair plaatsvindt, daarover lijken de meningen verdeeld. Florida (2002), Oostwoud Wijdenes (2012), Griffin (2011), Robinson (2009) zijn van mening dat creativiteit juist in gezamenlijkheid en diversiteit plaatsvindt en interactie met de omgeving noodzakelijk is. Kanttekening, die ik hierbij moet maken, is dat zij creativiteit met name in deze benadering al ten dienste stellen van innovatieprocessen. Creativiteit wordt benaderd vanuit de context waarin het plaatsvindt en gaat er in potentie vanuit dat iedereen creativiteit in gelijke mate kan ontwikkelen.

Groeten,

Mariël

PS:

Ik heb deze blog geschreven naar aanleiding van mijn scriptieonderzoek naar het huidige Topsectorenbeleid voor de creatieve industrie. De vraag in dit onderzoek is of het gezien de eigenschappen van de creativiteit van de culturele sector terecht is, dat de invulling van creativiteitsontwikkeling en economische groei (alleen) op de instrumentele waarden wordt ingezet en op bepaalde sectoren van de algehele creatieve industrie.Ik analyseer hierin de verschillende begrippen als creativiteit en innovatie.

creatief persoon, Creativiteit, creativiteit als kwaliteit, Creativiteit en intelligentie
Vorig bericht
Ambitie 2020: NL als meest creatieve economie van Europa
Volgend bericht
Cultuur beweegt in 2013

Gerelateerde berichten

3 reacties.

  • Beste Mariël,

    Interessante blog, met duidelijke onderbouwing uit de literatuur. wat mij opvalt is dat de creatieve persoon overeenkomsten heeft met de ondernemende persoon. Creativiteit en ondernemerschap liggen – zo lijkt uit jouw blog en onderzoek – dicht bij elkaar. De ondernemer staat dicht bij de kunstenaar. Nieuwe dingen bedenken en doen, een voorsprong opbouwen en heel handig worden in dat soort dingen om er uiteindelijk waarde mee te creëren. En met waarde bedoel ik veel meer dan geld alleen!

    Groet,
    Martijn

    • Hai Martijn,

      Dank voor je reactie. Als je kijkt naar de eigenschappen en vaardigheden van een creatief persoon komen deze inderdaad overeen met een ondernemend persoon. Helemaal eens. En niet alleen op het gebied van het bedenken van nieuwe dingen, maar ook in het handelen vanuit een sterke intrinsieke motivatie. Hun prestatiegerichtheid en doorzettingsvermogen zijn zeker ook eigenschappen die je nodig hebt voor het ondernemerschap. Wel zit er een verschil in het doel van het creatieve proces. Vanuit de ondernemer is dit vaak het bedenken van een oplossing voor een probleem, waarmee ze de markt op kunnen. Terwijl uit de literatuur blijkt dat voor een creatief persoon, als een kunstenaar, het proces van ontdekken van problemen een nog grotere uitdaging is dan het oplossen ervan. Groeten, Mariël

  • Leuke blog!
    Ga het nog een keer lezen ( het benoemen geeft wat bewegende plaatjes :)

    Zelf vind ik mijn klanten vaak een kunstenaar.
    Echter gaat het voor veel ondernemers om de euro’s.
    Hoewel dat de laatste jaren met de crisis ook meer om het proces gaat ( want dan heb je er nog lol in )

    Ondernemend kijk je wat meer vooruit.
    Creatief is nu.

    Waarde zit in het nu kunnen uitvoeren van je idee
    of
    Waarde zit in het straks vertalen van je idee/uitvoering naar euri’s

    Neem ff een kopje thee nu.. ; )
    Groets, Eric

Reacties zijn gesloten.

keyboard_arrow_up